Ekspresowa diagnoza, czyli jak szybko ocenić poziom słuchacza

Na pewno nie raz zdarzyło Wam się drodzy Lektorzy określać poziom waszych słuchaczy podczas Waszych korepetycji lub zajęć 1-1. Zwykle odbywa się to na pierwszych zajęciach i przybiera różne formy – może to być np. test jednokrotnego wyboru lub po prostu rozmowa, która ma na celu ustalenie na jakim poziomie obecnie znajduje się nasz uczeń. Zdecydowanie łatwiej określić poziom zaawansowania, gdy mamy do dyspozycji więcej czasu i możemy sprawdzić większość umiejętności językowych słuchacza np. czytanie, rozumienie ze słuchu i gramatykę. Ale co zrobić, kiedy mamy na to niewiele czasu lub nie chcemy poświęcać dużej części zajęć na dogłębną analizę? Z mojego doświadczenia mogę powiedzieć, że w większości przypadków już kilkuminutowa, odpowiednio przeprowadzona rozmowa daje całkiem niezłe rezultaty i daje w miarę adekwatne pojęcie o poziomie słuchacza. Jeżeli więc prowadzisz zajęcia indywidualne i chcesz zaoszczędzić trochę czasu przeprowadzając szybką diagnostykę poziomu bez konieczności przeprowadzania złożonego z kilku części testu, to zapraszam do zapoznania się z moją metodą, którą opisałam poniżej.

1. Zacznij od rozmowy

W przypadku osób, które nigdy się nie uczyły, sprawa jest prosta – naukę muszą zacząć od poziomu A0 lub, jeśli mają jakieś podstawy (podstawowe zwroty, alfabet, poprawna wymowa) – od poziomu A1. Na początku warto zadać kilka pytań dotyczących wcześniejszych doświadczeń z nauką języka angielskiego i ustalić kiedy dana osoba miała ostatnio regularny kontakt z językiem (np. na studiach, w szkole językowej lub prywatnie). Następnie warto ustalić również, czy słuchacz posługuje się angielskim na co dzień w pracy, czy też nie. W przypadku, gdy dana osoba nie miała styczności z językiem przez dłuższy czas, ale wcześniej zakończyła naukę na poziomie B2 można założyć, że jej aktualny poziom to mniej więcej B1. Podobnie jest w przypadku osób, które były na poziomie B1 – teraz prawdopodobnie znajdują się w okolicach poziomu A2 lub niżej, jeżeli nie uczęszczały na żadne regularne zajęcia. Niestety w praktyce rzadko bywa, aby wszystkie umiejętności językowe danej osoby znajdowały się na tym samym poziomie.

2. Zadawaj odpowiednie pytania

Moim zdaniem najszybszą metodą określenia poziomu jest ustny test w formie luźnej rozmowy. Poza oszczędnością czasu, ma on również inna zasadniczą zaletę – wprowadza miłą atmosferę podczas lekcji. Nikt nie chce przecież przyjść na pierwsze zajęcia i z marszu dostać test gramatyczny na 5 stron;) Z mojego doświadczenia mogę powiedzieć, że element stresu działa zawsze na niekorzyść podczas pierwszego spotkania i dlatego warto zadbać o miłą atmosferę już na wstępie. Zrelaksowany słuchacz będzie bardziej rozmowny, co z kolei pozwoli nam lepiej ocenić jego umiejętności.

Poniższa tabelka przedstawia przykładowe pytania podzielone według poziomu zaawansowania. Ja zwykle zaczynam od pytań na poziomie B1 i w zależności od tego, jak radzi sobie słuchacz kontynuuję pytania z poziomu A2 lub przechodzę do pytań na poziomie B2. Pytania, które zaznaczyłam na niebiesko, to pytania kluczowe – jeżeli słuchacz opanował daną strukturę gramatyczną i stosuje ją bezbłędnie, to sygnał, że należy zacząć zadawać pytania z poziomu wyżej. I odwrotnie – jeżeli słuchacz nie opanował danej struktury w stopniu zadowalającym, to znak, że prawdopodobnie znajduje się na niższym poziomie. W ten sposób już kilka minut rozmowy pozwala mi orientacyjnie określić poziom słuchacza i wynotować braki w znajomości gramatyki czy słownictwa.

Poziom A1 – Elementary

Poziom A2 – Pre-Intermediate

Poziom B1 – Intermediate

Poziom B2 – Upper-Intermediate

Poziom C1 – Advanced

Powyższe pytania to oczywiście tylko propozycje i można je dowolnie modyfikować w zależności od tego jak przebiega rozmowa. Ważne jest to, aby tak prowadzić rozmowę, aby w jak najkrótszym czasie ocenić, czy słuchacz potrafi stosować struktury gramatyczne i słownictwo wyszczególnione w kolumnie „Na co zwrócić uwagę”. To daje orientacyjną wiedzę w zakresie poziomu danego słuchacza i tego, jakie ma braki.

3. Rozumienie ze słuchu

Opcjonalnie można też dać słuchaczowi krótkie ćwiczenie na rozumienie ze słuchu. Ja zwykle korzystam z kanału Speak Out i wybieram któryś z filmików na poziomie Pre- Intermediate lub Intermediate. Najczęściej notuję pytania, które są zadawane w filmiku i proszę słuchacza, aby wypisał jak najwięcej odpowiedzi, których udzielają osoby występujące w nagraniu. W ten sposób ustalam czy słuchacz potrafi wyłapać ogólny kontekst wypowiedzi i w jakim stopniu rozumie naturalną mowę potoczną (materiały Speak Out są nieadaptowane).

Podsumowując, myślę, że nie ma sensu przeznaczać całych zajęć indywidualnych lub nawet ich połowy na określenie poziomu słuchacza. Testowanie w formie pisemnej z kolei wydaje mi się wyjątkowo nudne, a dla ucznia może okazać się dodatkowym stresem. Moim zdaniem najwięcej przydatnych lektorowi informacji daje zwyczajna, luźna rozmowa oraz dodatkowo krótkie ćwiczenie ze słuchu. Powyższe tabelki mogą posłużyć jako wskazówki do prowadzenia ustnego testu i tak jak wspomniałam wyżej można je modyfikować w zależności od tego, jak przebiega rozmowa. Warto też pamiętać o krótkim wywiadzie na samym początku i ustaleniu poprzednich doświadczeń słuchacza z nauką języka. Tak czy inaczej, z powyższymi pomocami będziecie w stanie oszacować poziom waszych słuchaczy w maksymalnie 10 minut, zamiast 30 lub 45:) A jak wiadomo, czas w naszym zawodzie jest na wagę złota, prawda?:)

Jeżeli moje wskazówki przypadły Wam do gustu, dajcie mi proszę znać w komentarzach pod wpisem. Jeśli macie jakieś swoje sposoby na szybkie określenie poziomu uczniów, to również podzielcie się nimi na dole:)